درباره‌ی بایدها و نبایدهای دستوری کار در آزمایشگاه به کرات شنیده و خوانده‌ایم. برای آنانی که مشغول به تحصیل در رشته‌ای اند که آزمایشگاه جزیی جدایی‌ناپذیر از دروسشان است نیز معمولا بصورت کلاسی و جزوه‌ای نیز این نکات مطرح شده و این طرح شدن هم بیشتر به منظور طرح سوال و ارزشیابی در امتحانات بوده تا توضیح دقیق و منطقی این نکات. در این نوشته قصد داریم تا سنت شکنی کرده و ۱۰ نکته‌ی مهمی که رعایت آن‌ها چه از نظر حفظ سلامتی و ایمنی فرد و آزمایشگاه و چه از نظر افزایش دقت آزمایش حیاتی است، همراه با دلایل و تبعاتی که از رعایت نکردنشان عاید می‌شود، مطرح کنیم.
۱. قبل از ورود به آزمایشگاه، آشنایی نسبی با آزمایش مورد نظرتان داشته باشید وآموزش لازم برای اجرای آن را کسب کنید؛
تابحال برایتان پیش آمده که به آزمایشگاه وارد شوید و سردرگم، مستاصل و نگران روی به هر سمت چرخانده و هدف از حضورتان در آزمایشگاه را ندانید؟ نگران نباشید؛ این حالت را هر دانشجو لااقل یکبار تجربه کرده است. برای همین هم به شما توصیه می‌کنیم که قبل از ورود به آزمایشگاه و انجام آزمایش، تصویری کلی از آنچه قصد انجامش را دارید در ذهن داشته باشید. پا را از این نکته فراتر میگذاریم و پیشنهاد می‌کنیم علاوه بر نکته‌ی فوق، از نحوه‌ی کارکرد دستگاه‌ها، کیت‌ها و ابزار آزمایش نیز اطمینان کسب کنید؛ مطمئن هستیم که نمی‌خواهید میانه‌ی آزمایش با دستگاه یا کیتی روبرو شوید که نحوه‌ی کارکرد آن را نمی‌دانید و وقتتان تلف بشود. همینطور می‌توانید با رعایت این نکات از مواخذه شدن توسط استاد یا دوستانتان نیز در امان بمانید. پوشیدن روپوش آزمایشگاه، ماسک، کلاه و غیره هم که خود بهتر می‌دانید، فراموشتان نشود.
۲. از ابزار و وسایل دقیق برای انجام آزمایشتان استفاده کنید؛
گذشته از آزمایشات ثابتی که در چارت درسی دانشگاه گنجانده شده، گاهی هم اقدام به انجام آزمایشات می‌کنیم که علاوه بر روند آزمایش نتیجه آن نیز برایمان اهمیت دارد. همانطور که خودتان نیز بهتر می‌دانید نتیجه آزمایش هم وابستگی مستقیم با سلامت و دقت ابزار و وسایل آزمایش دارد. جدای از دستگاه‌های استاندارد آزمایشگاه که معمولا قابل اعتماد می‌باشند و از دقت مناسبی برخوردارند، کیت‌ها جز جدایی ناپذیر آزمایشات می‌باشند. این وسایل نه تنها گران‌قیمت می‌باشند، بلکه گاه به دلیل دیریاب بودن، کمیاب بودن و یکبارمصرف بودن، جایی برای آزمون و خطا که لازمه‌ی بسیاری از آزمایشات می‌باشد نیز باقی نمی‌گذارند. برای فائق آمدن به این مشکلات نیز دو راه حل پیش رو داریم: یک، صرف هزینه زیاد و سفارش کیت‌های گران‌قیمت وارداتی به تعداد زیاد؛ دو، استفاده از کیت‌های دقیق، باکیفیت و قابل اعتماد ساخت داخل. پیشنهاد ما به شما استفاده از کیت‌هاییست که استانداردهای آزمایشگاهی و جهانی را دارا بوده و در عین حال نیز به واسطه تولید در داخل کشور از قیمت منطقی، آسان‌یافت بودن و خدمات پس از فروش نیز برخوردار باشد. توجه به مورد اول از این حیث لازم است که اتکا بر نتایج آزمایش بدون استفاده از کیت‌های دقیق و استاندارد مقدور نیست و از طرفی درنظر داشتن موارد دوم و سوم نیز باعث می‌شود شما از صرف هزینه‌های سرسام‌آور معاف شده و هرگاه نیاز به کیت اضافه داشتید قادر باشید که در کوتاه‌ترین زمان آن را دریافت نمایید.
۳. هر آزمایشگاهی را بهر آزمایشی ساختند!
آیا قصد دارید روی باکتری‌ها آزمایش کنید؛ یا هدفتان کار بر روی قارچ‌هاست؟ آیا می‌خواهید درصد مواد تشکیل‌دهنده‌ی شیر یا گوشت را بسنجید یا تصمیم دارید لقاح درون آزمایشگاهی انجام دهید؟
همیشه این اصل را برای خود قائل شوید که هر آزمایش را درون آزمایشگاه مخصوص به خود انجام دهید. به خود یا دیگران اجازه ندهید که صرفا به خاطر این‌که ابزار و وسایل کشت باکتری در آزمایشگاه قارچ یا انگل‌شناسی موجود است، باکتری‌ها را وارد این آزمایشگاه‌ها کرده و با آن ابزار به انجام آزمایش خود بپردازید. مطمئنا شما نمی‌خواهید که در پایان آزمایش نتایجتان تحت تاثیر ارگانیسم‌های دیگر موجود در آزمایشگاه یا شرایط غیر استاندارد محیط آزمایشگاه قرار بگیرد. مسلما هم قصد ندارید که سلامت شخصی همکارانتان و آزمایشاتشان را به خطر بیاندازید.
۴. سرعت عمل، رمز موفقیت؛
کارهای آزمایشگاهی بسیار حساس بوده و نیاز به دقت و سرعت عمل بالایی دارند. همیشه به یاد داشته باشید که دقیق‌ترین و سریع‌ترین افراد، دقیق‌ترین و سریع‌ترین نتایج را هم از آزمایشاتشان به‌دست می‌آورند. دقت آزمایش تا حدی در گرو دقت ابزار مورد استفاده و تا اندازه‌ای نیز مدیون دقت فردیست. همواره سعی کنید تا وقتتان را شخصا برای انجام محسابات زمان‌گیر و پیچیده تلف نکنید و این مسئولیت را به رایانه و ماشین حساب‌های آنلاین محول کنید. با این کار هم خود را از سردرگمی و از دست دادن تمرکز به‌واسطه سر و کله زدن با فرمول‌های پیچیده رها می‌کنید و هم از رخداد اشتباهات محاسباتی جلوگیری بعمل می‌آورید.
۵. یادداشت‌برداری را فراموش نکنید تا از اساس، آزمایش را فراموش نکنید؛
آزمایشات امروزه نسبت به سال‌های قبل هم طولانی‌تر شده‌اند و هم بسیار پیچیده‌تر. انجام یک آزمایش به تنهایی گاه سال‌ها به طول می‌انجامد و از قلم افتادن یادداشت حتا یک عمل انجام گرفته‌ی ساده نیز ممکن است تکرارپذیری آزمایش را غیرممکن و به تبع آن کل سلامت و ارزش آزمایش را زیر سوال برده و زحمات شما را بی نتیجه کند. پس همیشه دفتر و قلم و از آن بهتر رایانه خود را کنارتان موجود داشته باشید و کوچک‌ترین و جزئی‌ترین اعمالی که در آزمایش انجام می‌دهید را یادداشت نمایید.
ادامه دارد….
