به سبب کمبود آنزیمهای سیتوپلاسمی، اسپرمها قادر به ترمیم آسیبهای ناشی از استرس اکسیداتیو نمیباشند. مطالعات نشان دادهاند که آنتیاکسیدانتها دارای اثرات گستردهای در آندرولوژی میباشند و قادرند از اسپرمها در برابر ناهنجاریهای ناشی از گونههای فعال اکسیژن (ROS) محافظت نمایند. این ترکیبات همچنین موجب مهار ROS تولید شده توسط لکوسیتها و بهبود کیفیت مایع منی شده و از قطعه قطعه شدن DNA و بلوغ نابهنگام اسپرمها جلوگیری میکنند. سه سیستم آنتیاکسیدانتی متفاوت وابسته به هم که نقش کلیدی در کاهش استرساکسیداتیو در جنس نر ایفا میکنند عبارتند از: آنتیاکسیدانهای رژیم غذایی، آنتیاکسیدانهای آندوژن و پروتئینهای شلاته کننده یونهای فلزی.
آنتیاکسیدانتهای موجود در پلاسمای منی و اسپرم در گروه آنتیاکسیدانتهای آندوژن قرار میگیرند. پلاسمای منی دارای سه آنتیاکسیدان آنزیمی اصلی سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز/گلوتاتیون ردوکتاز (GPX/GRD) در کنار طیف وسیعی از آنتی اکسیدانتهای غیرآنزیمی مانند آسکوربات، اورات، ویتامینE، ویتامین A، پیروات، گلوتاتیون، آلبومین، یوبی کوئیتول(Ubiquitol)، تائورین (Taurine)، هایپوتائورین و سلنیوم میباشد. اسپرمها علاوه بر SOD که عمدهترین آنتیاکسیدانت موجود در آنها را تشکیل میدهد، دارای آنتی اکسیدانتهای آنزیمی اولیه نیز میباشند. آنتیاکسیدانهای رژیم غذایی غالباً به شکل ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتنها، کاروتنوئیدها و فلاونوئیدها میباشند. پروتئینهای شلاته کننده یونهای فلزی نظیر آلبومین، سرولوپلاسمین، متالوتیونئین (Metallothionein)، ترانسفرین، فریتین و میوگلوبولین، به واسطه غیرفعال کردن انتقال یونهای فلزی که تولید رادیکالهای آزاد را کاتالیز میکنند، عمل میکنند. این ترکیبات همچنین پراکسیداسیون لیپیدی غشاء پلاسمایی اسپرم را کنترل میکنند و موجب حفظ یکپارچگی آن میگردند. بررسیهای آزمایشگاهی صورت گرفته نیز نقش آنتی اکسیدانتها را در کاهش تولید ROS توسط اسپرم و بهبود توانایی تکاملی جنین مورد تأیید قرار داده است. در همین راستا، گزارشات دیگری نیز بر نقش آنتیاکسیدانتها در کاهش آسیب DNA و آپوپتوز در اسپرمها و نیز افزایش میزان بارداری و لانهگزینی بالینی صحه گذاردهاند.
منابع:
Sies, H. (1993). Strategies of antioxidant defense. The FEBS Journal, 215(2), 213-219.